Борут Пахор Фото: сајт на претседателот на Словенија
Словенечкиот претседател Борут Пахор утре ќе ја одбележи 30-годишнината од она што е познато како „бришење“, кога Словенија во 1992 година, откако прогласи независност од Југославија и го промени своето законодавство, во февруари, без претходно предупредување, ги избриша дозволите за престој на 25.671 државјанин на поранешните југословенски земји.
„Претседателот на Република Словенија, Борут Пахор, во името на државата, ќе им понуди формално извинување на ‘избришаните’ за незаконското бришење на 25.671 лице од регистарот на постојани жители“, соопшти кабинетот на претседателот.
Словенечкиот мировен институт го поздрави извинувањето на Пахор, велејќи дека досега само тројца политичари се извиниле за „бришењето“, но дека тие извинувања не биле запишани во ниту еден државен документ и затоа не може да се сметаат за официјално извинување на словенечката држава.
Во реакцијата се вели дека и словенечкиот Уставен суд и Европскиот суд за човекови права утврдиле дека властите ги прекршиле правата на „избришаните“, но дека „исто така беше неопходно државата, односно претседателот, да ја признае оваа неправда“.
Словенечкиот мировен институт, исто така, истакна дека некои од „избришаните“ не биле обесштетени на кој било начин.
„Бришењето“ остави непоправливи последици во животот на ‘избришаните’ и одговорните никогаш не беа повикани на одговорност“, се додава.
Амнести интернешнел Словенија, исто така, го поздрави потегот на претседателот.
„Извинувањето е нешто за кое Амнести интернешнел Словенија се залага многу години. Сметаме дека тоа ќе обезбеди важна морална сатисфакција за ‘избришаните’“, напиша на Твитер шефот на невладината организација, Наташа Посел.
По „бришењето“, документите што на луѓето им ги издавала Словенија, кога била дел од Југославија, станале неважечки и тие го изгубиле правото на престој. Многумина се најдоа во центар за странци што чекаат депортација.
Со губењето на статусот на постојан жител, некои луѓе ги загубија работните места за кои беа потребни дозволи за престој, како и здравствено осигурување и други бенефиции.
Од 1999 година беа донесени неколку важни судски одлуки и донесени закони, кои доцна ги вратија правата на таканаречените „избришани“.
По долгогодишната кампања за правда, многу од нив добија отштета од словенечката држава, а илјадници повторно добија државјанство и постојан престој.
Сепак, некои сè уште ги трпат последиците од она што се случи во 1992 година – особено оние чии пензии се пониски бидејќи недостигот од дозволи за престој значеше дека изгубија години од стаж кои се сметаат за исплата на пензиите, додека некои беа произволно депортирани во други земји од поранешна Југославија, често без официјални објаснувања или законски пресуди.
Словенечката војна за независност траеше само десет дена, од 27 јуни до 7 јули 1991 година. Но, постоеше националистичка нетрпеливост кон другите народи – не-Словенците, „балканските луѓе“ или „јужниците“.
Затоа многу набљудувачи веруваат дека „бришењето“ од 1992 година не беше обична административна грешка, туку систематско и намерно отстранување на она што се сметаше за „непожелен“ дел од населението.
На комеморацијата в петок, во претседателската палата, во Љубљана ќе говори и Ирфан Беширевиќ, еден од претставниците на „избришаните
