Ракопис

„Зеленгора“

Раскази: Улиците што ги нема

 

 

Одеднаш, од нигде никаде, сѐ му се погоди на лимонот кој со години чмаеше и тлееше и тој почна нестварно да напредува. Југоисточната тераса на првиот кат од куќата му стана идеално место, а посветеноста на Зоја која подразбираше редовно полевање секој петти ден, копкање и прихранување на земјата со талог од кафе во огромната саксија, доби други димензии кои почнаа правопропорционално да влијаат и на димензиите на билката. Зоја не можеше да престане да се радува, гледајќи го лимонот како станува сѐ поубав, повисок, понов, подруг. Кога се појавија и многуте плодови, кисели идни златца на гранките, седеше во дневната, не иставајќи ги очите од него, всушност од стаклото преку кое го гледаше. Начесто излегуваше на терасата и му ги поминуваше листовите со показалецот како да го скокотка, како да му изнудува насмевка. Лимонот постојано ѝ се смееше на свој раззеленет начин. Кон средината на есента веќе имаше десетици крупни плодови и уште толку тукушто родени бебиња поткуткани сред мирисливите листови. Беше станал повисок од Зоја. Плодовите зрееја и жолтееја и дента кога излезе да скине лимон за да наренда малку од неговата кора во тестото за колач, дуваше толку студен ветер што ѝ се стори дека зимата е веднаш зад остриот агол на „Зеленгора“. Првото нешто на што помисли беше дека е време да го внесе внатре. Го крена погледот угоре за да му ја опфати и премери височината и речиси се изненади кога метрото на очите ѝ покажа оти збеснатото дрво е многу повисоко и од первазот на вратата. Второто на што помисли беше дека не ќе може тоа да го направи сама, а третото – дека тоа воопшто и не ќе може да се направи…

Ветрот сѐ побрзо ја тркалаше зимата по улиците и ја приближуваше лавината на студот кон југоисточната тераса на Зоја. Гранките на лимонот удираа по гелендерите, произведувајќи музика на придушен плач, а плодовите начичкани еден до друг како да стануваа сѐ посончево жолти, од страв или можеби од инает… Зоја го рашета погледот низ комшиските дворови и тераси и никаде не виде ниту еден лимон. Сите си ги беа прибрале внатре. Со денови размислуваше што да направи. Не беше можно да го прибере дома преку вратата од терасата од каде што беше излегол, зашто отворот не го собираше ни по височина ни по широчина. Ако вратата беше 80 на 200 сантиметри, нејзиното лимоново дрво беше станало најмалку две на три метри. Единствен начин, иако мошне комплициран, беше лимонот првин некако да се симне од терасата во дворот, ширум да се отворат двете крила на влезната врата во куќата и внимателно, по неколкуте скалички до влезот, потоа и по целото скалиште сѐ до одмориштето кај светларникот, кое се чинеше единствено можно место за негово презимување. Беше доволно високо, за да го собере; со доволно светлина, за да не се исуши. Ѝ падна криво што за толку време проживеано во Кисела Вода, години и години оставени на „Зеленгора“, потоа уште неколку и на „Виктор Иванович Григорович“, новото име на старата улица, со никого не се спријатели доволно за да може да побара комшиска помош за внесување на лимонот. Четвртото нешто на што помисли кога најде неколку паднати златни лимони на терасата, веројатно од студ, беше дека ќе мора да најде и да плати носачи… Петтото – не ни знаеше како да го направи тоа. Каде да бара, колку пари ќе ѝ побараат…

 – Зошто сте двајца? Нели се договоривме да дојдете тројца, лимонот е огромен. Ќе можете ли… – ги праша мажите што миг пред тоа долго и продорно ѕвонеа на вратата.

– Ќе можеме, ќе можеме, како не! Ние какви сѐ работи имаме носено! Термо печка шестка, по скали имаме качено на тринаесетти кат! – рече повисокиот, со стројно тело, широки раменици и крупни темни очи. Имаше брада од неколку дена. Понискиот, џбитав и со огромни дланки млитаво опуштени покрај нозете, гледаше вземи. Дивата, бујна коса му беше разбушавена на сите страни. Зоја не беше задоволна, ама немајќи друг избор, ги поведе кон терасата. Им го покажа лимонот и им објасни како предлага да го внесат во куќата: преку терасата, низ дворот, па на влезната врата.

– Како да е гостин! – дофрли повисокиот и широко се насмевна, отскривајќи ги своите убави заби. Се договорија тој да се симне во дворот, а неговиот цврст, џбитав другар некако да му по подаде лимонот од тераса… Сѐ одеше релативно лесно, додека високиот со испружени раце нагоре го чекаше лимонот, нискиот со своите огромни дланки ја грабна саксија и таа тргна сосе начичканите десетици плодови. Првин со леснотија ја поткрена над гелендерот и врвот на лимонот удри во ламаринената стреа над терасата. Продорен ѕвекот ги штрекна луѓето, ама скина и еден крупен жолт лимон.

– Ништо, ништо – рече Зоја, за да продолжат што побрзо. Кога изгледаше дека работата е речиси завршена, повисокиот во дворот само што ја беше фатил саксијата, ненадејно загуби рамнотежа, веројатно од неочекуваната тежина, и се затетерави. Даваше сѐ од себе да ја додржи саксијата в раце, не обрнувајќи им внимание на гранките и на лимоните кои се удираа првин во терасата, а потоа и по фасадата на куќата. Кога успеа да се стабилизира, целиот двор беше накитен со огромни, жолти лимони. Се тркалаа и речиси светкаа во сивиот зимски ден, топлејќи ја глетката со огнот на жолтата боја. Шестото нешто на што помисли Зоја гледајќи сѐ одгоре, од терасата, беше дека ѝ го уништија лимонот. Се најде во дворот за секунда и додека двајцата најмени носачи го внесуваа лимонот низ отворената влезна врата како гостин, таа ги собираше раштрканите плодови низ дворот, развлекувајќи го својот широк џемпер и правејќи скутник од него. Собра три полни џемперски скутници со лимони! За тоа време, носачите го беа поставиле шутиот лимон на одмориштето спроти светларникот, а се беше спуштила и рана попладневна зимска темнина. Седмото нешто на што помисли Зоја кога го здогледа својот кутар лимон само со неколку останати плодови на него што ѝ се пркосеа на темнината, беше што побрзо да им плати и да си заминат. Испраќајќи ги до портата, здогледа уште еден стркалан, несобран лимон кој ѝ заличе на лампион.

Со преполна кошница лимони до фотелјата, Зоја дремеше гледајќи некаков здодевен љубовен филм. Однадвор, од кај соседите, ѝ трепереа в очи светкави сијалички. Се ближеше Нова година, па луѓето украсуваа сѐ околу себе. Зоја немаше елка со години, не беше украсила ништо дома којзнае од кога, ама се сети дека во подрумот има голема кутија со лампиони. Се расони од самата помисла на неа и со брз чекор тргна да ја бара. Со тага го одмина кутриот шут лимон што со само два спечени плода на себе стоеше во темнината на одмориштето и набрзо сред кутиите со стари обувки, кујнски предмети, десетици непотребно сочувани тегли и шишиња во подрумот, ја пронајде кутијата со лампиони. Најде и низа сијалички. Ги проба во штекерот – светкаа, дури и свиреа некаква монотона новогодишна песничка. Зоја се насмеа, ја зеде правливата кутија и отиде право кај лимонот. Го накити со многу внимание и мерак. Им ставаше нови, продолжени котелци од волница на старинските лампиони и ги обесуваше на гранките на лимонот. Тој ѝ се смееше на свој украсен начин. И Зоја и лимоновото дрво најмногу им се радуваа на жолтите лампиони што ги имаше само неколку. Беа закачени на највидливите места. На највисоката гранка го стави стаклениот врв, потоа целиот лимон го обвитка со низата сијалички и гајтанот го вклучи во струја. Одмориштето блесна и запеа одеднаш. Осмото нешто на што помисли беше дека Новата година може да дојде веднаш, чувствувајќи како подзаборавената среќичка ѝ првнува со крилцата некаде длабоко во градите.